Veelgestelde vragen

VerduurSAMEN2030 is een programma van Gemeente Bergen waar Energielandgoed Wells Meer onderdeel van uit maakt. VerduurSAMEN2030 heeft als ambitie om in 2030 energieonafhankelijk te zijn. Samen werken aan duurzaamheid staat centraal in VerduurSAMEN2030. Minimaal 50% van de ambitie om in 2030 energieonafhankelijk te zijn, wordt behaald door de realisatie van het Energielandgoed Wells Meer. Kleinschalige opwekking, zoals zonnepanelen op daken, draagt voor 30% bij aan de ambitie en energie besparen door bijvoorbeeld het isoleren van woningen en bedrijfspanden voor 20%.

Energieonafhankelijk betekent dat er binnen de gemeente altijd voldoende eigen opgewekte energie aanwezig is in alle weersomstandigheden. Met eigen opgewekte energie bedoelen we energie van bronnen afkomstig uit de eigen gemeente. Het gaat dan om de energiebehoefte van zowel alle bedrijven als alle inwoners.

Fossiele brandstoffen raken op en moeten worden vervangen door duurzame bronnen. Dit vraagt om een energietransitie en Gemeente Bergen heeft wil met haar programma VerduurSAMEN2030 hier haar steentje bijdragen. We willen niet alleen energieonafhankelijk worden omdat het verlangd wordt, maar ook omdat we de voordelen hiervan zien voor de gemeenschap op het gebied van werkgelegenheid en besteedbaar inkomen, milieu en gezondheid en onafhankelijkheid. Uiteindelijk zal iedereen hiervan profiteren.

Bergen wil als eerste gemeente van provincie Limburg energienonafhankelijk worden. Het totale verbruik van de gemeente Bergen is 1,74 petajoule. Naast het beperken van energieverbruik is ook het opwekken van duurzame energie nodig. Dit met als doel dat gemeente Bergen uiterlijk in 2030 energieonafhankelijk is. Hiervan wordt minimaal 50% opgewekt met de realisatie van het Energielandgoed Wells Meer, 20% met besparing van energieverbruik en 30% met kleinschalige opwekking en innovaties. Met de ontwikkeling van het grootschalige Energielandgoed Wells Meer doet zich een unieke kans voor om in één keer minimaal 0,87 petajoule op te wekken. Dit kan een enorme versnelling brengen in het realiseren van de energieambities van de gemeente.

Het opwekken van duurzame energie is niet alleen hard nodig maar heeft ook veel voordelen voor onze inwoners, namelijk op het gebied van werkgelegenheid en besteedbaar inkomen, milieu en gezondheid en onafhankelijkheid.

Om in 2030 als gemeente energieonafhankelijk te zijn, is het niet alleen nodig om energie op te wekken, maar moeten we met zijn allen ook energie besparen. Onze doestelling wordt voor 20% bereikt door energiebesparing, zoals het isoleren van woningen. 30% van onze doelstelling wordt behaald door kleinschalige energieopwekking, zoals zonnepanelen op bedrijfsdaken. De ontwikkeling van Energielandgoed Wells Meer zorgt voor minimaal 50% van onze ambitie.

Om onze doelstelling te behalen, is het van belang om energie te besparen én energie op kleine en grote schaal op te wekken. Energie kan op kleine schaal worden opgewekt door bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen op daken. Er is alleen te weinig dakoppervlakte beschikbaar in onze gemeente om genoeg energie op te wekken om onze doelstelling te behalen. Energieopwekking op grote schaal is hard nodig. Minimaal 50% van onze doelstelling wordt behaald door de realisatie van Energielandgoed Wells Meer.

Kerncentrales en steenkolencentrales produceren nu nog goedkoper elektriciteit dan zonnepanelen, windturbines of biomassa. Opgewekte duurzame energie kan daardoor op dit moment nog niet concurreren met fossiele/grijze energie. Het Rijk stimuleert opwekking van duurzame energie met de zogenaamde SDE+ (subsidie duurzame energie) regeling, waardoor het opwekken van duurzame energie financieel gelijkwaardig wordt aan niet duurzaam opgewekte energie.

In een Energielandgoed wordt op grote schaal duurzame energie wordt opgewekt, met bijvoorbeeld zonnepanelen en windturbines. Het betreft een toegankelijk landschap waar ook ruimte is voor recreatie. Denk aan bijvoorbeeld een uitkijkpunt, fiets- en wandelroutes. Aanvullend kan het landschap voor educatie en innovatie worden benut. Denk hierbij aan bijvoorbeeld informatieve rondleidingen door het gebied en ontwikkeling van nieuwe vormen van duurzame energie.

Initiatiefnemer is de Gemeente Bergen. De gemeenteraad heeft in 2017/2018 een energievisie vastgesteld met het doel om in 2030 een energieonafhankelijke gemeente te zijn. Dit wil echter niet zeggen dat de gemeente het project alleen gaat ontwikkelen. Er is altijd voorzien dat op een gegeven moment partners toe zouden kunnen treden in het Energielandgoed. Op 23 juni 2021 hebben de gemeenten Venray, Mook en Middelaar en Gennep een intentieverklaring getekend waarin ze hun interesse uit hebben gesproken om mee te investeren in Energielandgoed Wells Meer. Door het betrekken van buurgemeenten, blijven de opbrengsten binnen de regio. Door de samenwerking te zoeken, wil Gemeente Bergen zorgen voor een sterke Noord- en Midden Limburgse invulling van de energietransitie. 

Het college heeft in juli 2021 besloten om voor de verdere ontwikkeling van het Energielandgoed een BV (besloten vennootschap) op te richten. Vanuit deze BV wordt de verdere ontwikkeling van het Energielandgoed verder uitgevoerd. De gemeente Bergen is op dit moment de enige aandeelhouder binnen de BV. In het project is echter altijd voorzien dat op een gegeven moment andere partijen toe zullen treden in het project. Gemeenten Venray, Gennep en Mook en Middelaar hebben hun interesse hiervoor vastgelegd met het tekenen van de intentieverklaring in 2021. Ook voor de inwoners van gemeente Bergen wordt het mogelijk om deel te nemen in het project, zodat zij kunnen profiteren van de opbrengsten. Er wordt nog uitgezocht wat het beste momentum is voor deze participatie.

Uitgaande van de haalbaarheidsverkenning is de locatie Wells Meer, met een oppervlakte van ongeveer 400 hectare, uitstekend geschikt voor nieuwe ontwikkelingen. Met de structuurvisie is het gebied Wells Meer aangewezen als gebied waar we grootschalig duurzame energie willen opwekken. Het bijbehorende milieueffectrapport geeft een onderbouwing van de locatiekeuze en kaders voor de ontwikkeling van het Energielandgoed.

Het gebied ligt tussen het Nationaal Park De Maasduinen en de Duitse grens en biedt door zijn openheid en grootschaligheid veel mogelijkheden. Door energieopwekking in dit gebied te concentreren, kan er een kwaliteitsimpuls in het gebied worden gerealiseerd. Ook kunnen we door concentratie waardevolle gebieden als het Maasdal en De Maasduinen sparen. De ontwikkeling van een grootschalig Energielandgoed kan een enorme versnelling brengen in de energieambities van Gemeente Bergen. Daarbij zijn de meeste gronden reeds in handen Gemeente Bergen.

Provincie Limburg en Gemeente Bergen hebben begin 2021 overeenstemming bereikt over de aankoop van de gronden. Gemeente Bergen is nu eigenaar van alle benodigde gronden in het Wells Meer. Hierdoor is er meer regie op de realisatie van het Energielandgoed en kunnen de opbrengsten zoveel als mogelijk worden ingezet voor de gemeenschap.

De gemeenteraad heeft de ambitie gesteld om in 2030 energieonafhankelijk te zijn. Met alleen het besparen van energie en het kleinschalig opwekken ervan, kan deze ambitie echter niet worden behaald.  Het grootschalige opwekken van duurzame elektriciteit is nodig. De techniek van zonnepanelen en windturbines verandert snel. Uit de meest recente onderzoeken naar de opbrengst van zonnepanelen blijkt dat ze meer energie opwekken dan voorheen. Dit neemt niet weg dat de vier windturbines nog steeds nodig zijn om energieonafhankelijk te worden. Bovendien vullen windenergie en zonne-energie elkaar goed aan. Wanneer het veel waait, is er over het algemeen weinig zon en dat geldt andersom ook. De combinatie van zon en wind geeft meer zekerheid in de levering van duurzame energie. De bewuste keuze om de grootschalige opwekking van energie op één locatie te concentreren, maakt het plan grootschaliger. Hierdoor kunnen andere waardevolle gebieden zoals het Maasdal en Nationaal Park de Maasduinen, echter wel gespaard blijven. De ruimte die we gebruiken, proberen we zorgvuldig en efficiënt in te zetten door de ruimte voor meerdere doelen te gebruiken. We gaan namelijk natuur, educatie, recreatie en innovatie combineren met de opwekking van duurzame energie via zon en wind.

In Nederland is er geen energielandgoed van een vergelijkbare grootte aanwezig. Een vergelijkbaar project is er wel in Saerbeck in Duitsland. Gemeente Bergen is met dit project in contact om kennis en ervaringen uit te wisselen.

Gemeente Bergen vormt samen met de andere veertien gemeenten in Noord- en Midden Limburg, Provincie Limburg, Waterschap Limburg en Enexis de RES-regio Noord- en Midden Limburg. De RES komt niet in plaats van de afspraken die we als Bergen al hebben gemaakt. Het is een aanvulling hierop. De RES kijkt naar lastige vraagstukken die we alleen kunnen oplossen door als regio samen te werken én afspraken te maken. Zoals de volle elektriciteitsnetten. Deze kunnen we efficiënter benutten door projecten regionaal met elkaar af te stemmen. Binnen de RES wordt van alle gemeenten verwacht dat zij meewerken aan het behalen van de landelijke energie-opgave. Bergen heeft hiervoor al het programma VerduurSAMEN2030 opgesteld. Daarnaast wordt Gemeente Bergen op voorhand uitgesloten in de zoektocht naar nieuwe zoekgebieden voor grootschalige opwekking van duurzame energie vanuit de RES. In de totstandkoming van het Energielandgoed Wells Meer zijn namelijk alle locaties in gemeente Bergen al onderzocht en is besloten om uitsluitend het gebied Wells Meer te benutten voor grootschalige opwek. Hierdoor kunnen andere waardevolle en/of kwetsbare gebieden zoals Nationaal Park De Maasduinen, in ieder geval tot 2030 bespaard blijven.

De weg naar de realisatie van Energielandgoed Wells Meer bestaat uit zes fases. Inmiddels hebben we fase 0 (de voorverkenning), 1 (de verkenningsfase), 2 (de ontwerpfase) en 3 (de planfase) afgerond, en zijn we in februari 2021 gestart met fase 4 (de ontwikkelfase). In fase 4 vinden alle voorbereidingen voor de realisatie plaats. Voor meer informatie over fase 4, zie het antwoord bij de vraag Hoe ziet fase 4 eruit?

Bekijk hier de volledige procedure van de realisatie van het Energielandgoed.

In het inrichtingsplan werken we uit hoe we het Energielandgoed precies gaan inrichten. Hierbij hebben we inwoners, belangenorganisaties en experts betrokken.

De eerste contouren voor het inrichtingsplan zijn uitgewerkt in het masterplan. Het is een beeldend document waarin te zien is hoe het Energielandgoed wordt ingepast in de omgeving. Waar we natuur gaan ontwikkelen en hoe we ruimte, waar mogelijk, dubbel gaan gebruiken. Bijvoorbeeld voor zowel natuur en landbouw als de opwekking van elektriciteit. We geven ook aan hoe we het Energielandgoed toegankelijk en aantrekkelijk maken voor bezoekers. Waar komen fietspaden? En welke informatievoorziening is nodig?

Het inrichtingsplan is op het moment nog een werkdocument. In dit werkdocument is het Masterplan verder uitgewerkt tot een document dat de structuur, beeld- en ruimtelijke kwaliteit van het Energielandgoed beschrijft. Het Werkdocument is een leidraad voor de inrichting van het Energielandgoed en is de basis voor de keuzes die we moeten maken naar een voorlopig en vervolgens definitief ontwerp van het inrichtingsplan.

Naast het inrichtingsplan hebben we voor de direct omwonenden een inpassingsvoorstel uitgewerkt waarin de aanpassingen direct rondom de woning en het perceel staan beschreven. Het college heeft dit inpassingsvoorstel op 9 maart 2021 vastgesteld. Het inpassingsvoorstel is meegenomen in het werkdocument inrichtingsplan.

Vanaf februari 2021 is fase 4, de ontwikkelfase van het Energielandgoed gestart. In deze fase is de intentieverklaring tot het mee-investeren door regiogemeenten getekend (juni 2021), is de BV opgericht, is de aanvraag voor de vergunning innovatieboulevard ingediend, is er een windmeetcampagne uitgevoerd, is de SDE subsidie voor het eerste deel zonproject aangevraagd en toegekend en zijn er herstelbesluiten genomen op het bestemmingsplan en de vergunningen. Daarnaast werken we samen met TenneT en Enexis aan de voorbereidingen voor de netaansluiting (kabeltracé en hoogspanningsstation). Verdere voorbereidingen worden getroffen voor de aanleg (detailleren ontwerp, aanbesteding voorbereiden etc.).

Bekijk hier de volledige procedure van de realisatie van het Energielandgoed.

Inmiddels hebben we fase 0 (de voorverkenning), 1 (de verkenningsfase), 2 (de ontwerpfase) en 3 (planfase) afgerond. In fase 4 (de ontwikkelfase) vinden alle voorbereidingen voor de realisatie plaats. Samen werken we toe naar fase 5 (de bouwfase) van Energielandgoed Wells Meer. De verwachting is om in 2023 te starten met de bouw van het eerste deel zonproject naar. Klik hier voor meer informatie over de procedure.

In een bestemmingsplan legt de gemeenteraad vast wat er in een gebied wel en niet mag. Het is een juridisch bindend document voor zowel de overheid als inwoners en bedrijven. Het bestemmingsplan bestaat uit een kaart (verbeelding) waarop door middel van kleuren is aangegeven wat de bestemming van een stuk grond is (bijvoorbeeld: energieopwekking of agrarisch). Naast de kaart is er een lijst met regels waarin bijvoorbeeld de maximale hoogtes voor de windturbines zijn vastgelegd.

In het bestemmingsplan wordt het masterplan, dat vorig jaar is vastgesteld door de raad, juridisch geborgd. Het masterplan bevat op hoofdlijnen het ontwerp van het Energielandgoed. Dit ontwerp op hoofdlijnen is vastgelegd in het bestemmingsplan. Hiervoor zijn nog wel enkele aanpassingen gedaan. In het masterplan zijn we bijvoorbeeld uitgegaan van een lijnopstelling voor de vier windturbines. Op basis van wensen die hebben opgehaald in de omgeving, hebben we gekozen om de windturbines in clusteropstelling (vierkant) te plaatsen zodat ze op een grotere afstand van de woningen aan de Wezerweg staan. Dit is nu definitief juridisch vastgelegd in het bestemmingsplan. Dinsdag 9 februari 2021 stelde de raad het bestemmingsplan voor het Energielandgoed, inclusief de voorgestelde wijzigingen, vast.

Dinsdag 9 februari 2021 heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan Energielandgoed Wells Meer gewijzigd vastgesteld. Daarnaast heeft Waterschap Limburg  de watervergunning verleend en heeft het college van burgemeester en wethouders de omgevingsvergunningen voor de zonnevelden en de windturbines verleend. Tegen deze besluiten is vervolgens door 6 partijen beroep ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

In de tweede helft van 2021 heeft de projectgroep gewerkt aan een verweer op de beroepschriften, in december 2021 is dit verweerschrift naar de Raad van State gestuurd. Voor deze procedure plant de Raad van State een zitting, de datum is nog niet bekend. De inhoud van de beroepsschriften was  aanleiding voor enkele herstelbesluiten. 

Raad van State zal vervolgens een zitting plannen, waarna een uitspraak volgt.

De gemeenteraad heeft op 21 april 2020 besloten een gecoördineerde procedure in te stellen. Een gecoördineerde procedure houdt in dat de bestemmingsplanprocedure en de procedure voor de vergunningen gelijktijdig verlopen. Bij een reguliere bestemmingsplanprocedure wordt eerst het bestemmingplan vastgesteld en daarna de vergunningen aangevraagd. Door de twee procedures gelijktijdig te laten lopen, kon er tijdswinst worden behaald en werden de inspraakmogelijkheden overzichtelijker.

Het bestemmingsplan hebben we uitgewerkt in drie stappen. Het voorontwerp hebben we na de inzageperiode uitgewerkt tot het ontwerpbestemmingsplan. En het ontwerpbestemmingsplan is na de inzageperiode uitgewerkt tot het definitieve bestemmingsplan. Hierin hebben we alle inspraakreacties en zienswijzen zo veel als mogelijk meegenomen. Dinsdag 9 februari 2021 heeft de raad het bestemmingsplan inclusief de voorgestelde wijzigingen, die uit de zienswijzen zijn voortgekomen, vastgesteld. Het vastgestelde bestemmingsplan, waarin de wijzigingen zijn verwerkt, is op 17 maart 2021 gepubliceerd. Van 18 maart tot en met 28 april 2021 hadden belanghebbenden die het niet eens waren met deze besluiten de mogelijkheid gehad om in beroep te gaan. Zes partijen hebben beroep ingediend. Het bestemmingsplan en de vergunningen zijn daardoor nog niet onherroepelijk. Dit is pas het geval na definitieve uitspraken van de Raad van State. Een zittingsdatum is nog niet bekend.

Voor het Energielandgoed moeten we verschillende vergunningen aanvragen. Omgevingsvergunningen omdat we bouwactiviteiten gaan uitvoeren. En aanvullend natuurvergunningen en een watervergunning omdat die bouwactiviteiten rondom water en natuur gaan plaats vinden. Het Energielandgoed wordt in fases gerealiseerd. We hebben eerst de vergunningen voor de windturbines en intensieve zonnevelden aangevraagd en de bijbehorende watervergunning. Deze zijn begin 2021 verleend. Deze vergunningen hebben we nodig om het eerste deel van het Energielandgoed te realiseren. De vergunningen voor bijvoorbeeld het bezoekerscentrum en het Zonnepark vragen we later aan, omdat deze pas later gerealiseerd worden.

Het vergunningenproces bestaat uit twee stappen: eerst worden de ontwerpvergunningen opgesteld en vervolgens de definitieve vergunningen. De ontwerpvergunningen wind en zon lagen tegelijkertijd met het ontwerpbestemmingsplan ter inzage in oktober/november 2020. De vergunningen voor het grootste deel van het Energielandgoed zijn op 23 februari 2021 verleend. Belanghebbenden die het niet eens waren met deze besluiten hebben vervolgens de mogelijkheid gehad om in beroep te gaan, zes partijen hebben hierop beroep ingediend bij Raad van State. Het bestemmingsplan en de vergunningen zijn daardoor nog niet onherroepelijk. Dit is pas het geval na een definitieve uitspraak van de Raad van State.

De inhoud van de beroepsschriften was aanleiding voor een herstelbesluit op de omgevingsvergunning windturbines van 23 februari 2021. Het college van burgemeester en wethouders heeft op 10 mei 2022 besloten deze omgevingsvergunning te wijzigen.

Een bestemmingsplan is van toepassing op een gebied en een vergunning op specifieke activiteiten binnen een concreet project. Wat in een bestemmingsplan staat, is dus van toepassing op alle projecten die in dat gebied worden gerealiseerd. Wat in een vergunning staat, is alleen van toepassing op de specifieke activiteiten waarvoor de vergunning is aangevraagd. In het bestemmingsplan wordt door middel van vlakken en aanduidingen een bestemming aangegeven. In de regels staan onder andere de maximale hoogtes en bebouwingspercentages. Daarbinnen is enige flexibiliteit mogelijk. Een vergunning vraag je binnen die regels van het bestemmingsplan aan voor een specifiek bouwwerk. Bijvoorbeeld voor een specifiek type windturbine of een bepaalde opstelling van de zonnepanelen. Als er grote wijzingen plaatsvinden in het project kan het dus zijn dat er wel een nieuwe vergunning aangevraagd moet worden, maar dat het bestemmingsplan niet gewijzigd hoeft te worden.

In fase 3 en 4 hebben we het inrichtingsplan uitgewerkt tot een werkdocument. Hiervoor zijn we met de direct omwonenden van het Wells Meer in gesprek gegaan. Per omwonende zijn de wensen en ideeën besproken en waar mogelijk, meegenomen in het werkdocument.

Naast het werkdocument inrichtingsplan hebben we voor de direct omwonenden die dat wilden een inpassingsvoorstel uitgewerkt op basis van de gesprekken die zijn gevoerd voor het inrichtingsplan. In het inpassingsvoorstel staan alleen de aanpassingen direct rondom de woning en het perceel van de direct omwonenden. Het college heeft dit inpassingsvoorstel op 9 maart 2021 vastgesteld. Het inpassingsvoorstel is meegenomen in het werkdocument inrichtingsplan.

Mogelijk daalt een klein aantal huizen in de omgeving van het Energielandgoed in waarde. Eigenaren van woningen waarvoor dat het geval kan zijn, kunnen middels een planschadeverzoek deze schade (mits aantoonbaar door een onafhankelijke taxatie) vergoed krijgen.

Wij informeren de omgeving via onze website, de Energielandgoed Wells Meer nieuwsbrief, Facebook pagina van VerduurSAMEN2030 en Energie update in de Maasduinen Courant. Daarnaast organiseren we bij nieuwe ontwikkelingen een informatieavond en kunt u voor vragen en ideeën terecht in het Energiehuis Bergen (L). Het Energiehuis is voor vragen over het Energielandgoed open op afspraak (via wellsmeer@bergen.nl of via het Klant Contact Centrum van de gemeente (0485) 34 83 83).

Ja, Energielandgoed Wells Meer is van, voor en door de inwoners van de gemeente Bergen. We betrekken inwoners bij de keuzes die we maken en inwoners kunnen financieel profiteren van het Energielandgoed. De opbrengsten van het Energielandgoed worden waar mogelijk ingezet voor projecten ten gunste van de Bergense samenleving. Daarnaast wordt het voor inwoners mogelijk om deel te nemen in het Energielandgoed. Inwoners profiteren hierdoor direct van de winst. Er zijn verschillende manieren om dit te in te richten. Deze opties worden op het moment onderzocht.

Voordat de gemeenteraad een document vaststelt, ligt het ter inzage. Inwoners kunnen dan een inspraakreactie of zienswijze indienen als ze het ergens niet mee eens zijn. Zo’n inspraakperiode heeft al meerdere malen plaatsgevonden voor het Energielandgoed, bijvoorbeeld voor het Masterplan en het bestemmingsplan. Het college van burgemeesters en wethouders reageert op elke inspraakreactie en de gemeenteraad op elke zienswijze. In de reactie wordt aangegeven of en op welke wijze de opmerking wordt meegenomen in het plan. Daarnaast worden er verschillende momenten georganiseerd waarop inwoners hun ideeën en wensen met ons kunnen delen. Bijvoorbeeld informatiebijeenkomst en een-op-een gesprekken met direct omwonenden.

Er moet nog een politiek besluit worden genomen over hoe de inkomsten uit het Energielandgoed, zoals pachtinkomsten van de gronden, worden ingezet. Daarnaast, zijn we ook andere mogelijkheden aan het onderzoeken om omwonenden voordelen te bieden. Ook hierover moet nog een besluit worden genomen. Eind 2023 verwachten we hier meer informatie over te kunnen geven.

Er zijn enkele woningen die in het gebied Wells Meer liggen waar het Energielandgoed wordt gerealiseerd. Er vinden een-op-een gesprekken met de direct omwonenden plaats waarin deze vraag zo nodig wordt meegenomen.

Energielandgoed Wells Meer wordt meer dan alleen een productielocatie voor duurzame energie. Mede dankzij de omvang van het Wells Meer ontstaat er een Energielandgoed dat naast de energieproductie ook andere functies kan herbergen. We ontwikkelen een landgoed dat door meervoudig ruimtegebruik meerwaarde biedt voor educatie, recreatie en natuur. Een landgoed waar alle inwoners van de gemeente en daarbuiten welkom zijn om te recreëren, te leren en geïnspireerd te raken.

Er wordt gewerkt aan een inrichtingsplan door middel van een werkdocument, dit is nog geen vastgesteld inrichtingsplan. Het werkdocument is een uitwerking van het masterplan. Het masterplan is het eindproduct van fase 2, de ontwerpfase, waarin op hoofdlijnen het ontwerp voor het Energielandgoed is bepaald. Het geeft een eerste ruimtelijke uitwerking van de bouwstenen die meegegeven zijn door de gemeenteraad.

Het werkdocument inrichtingsplan dient als leidraad voor de inrichting van het Energielandgoed en biedt op die manier een referentiekader voor keuzes die er gaande de ontwikkelfase, fase 4, gemaakt moeten worden met betrekking tot de inrichting van het Energielandgoed.

In het bestemmingsplan is vastgelegd waar landbouw en natuur precies een plek krijgen. We willen zoveel mogelijk dubbel gebruik maken van de beschikbare ruimte en extra inzetten op het ontwikkelen van natuur.

Energielandgoed Wells Meer gaat door middel van windturbines en zonnevelden energie opwekken. Daarnaast worden nieuwe ontwikkelingen op het gebied van energieopwekking gevolgd en wordt onderzocht of deze op of in nabijheid van het Energielandgoed een plaats kunnen krijgen, zoals een verkenning naar een pilot installatie voor de productie van waterstof (zie ook Raadsinformatiebrief Verkenning pilot waterstof van april 2022).

Uit de meest recente onderzoeken naar de opbrengst van zonnepanelen blijkt dat ze meer energie opwekken dan voorheen. Dit neemt niet weg dat de vier windturbines nog steeds nodig zijn om energieonafhankelijk te worden. Bovendien vullen windenergie en zonne-energie elkaar goed aan. Wanneer het veel waait, is er over het algemeen weinig zon en dat geldt andersom ook.

De exacte locaties voor de windturbines zijn vastgelegd in het definitieve bestemmingsplan dat de gemeenteraad 9 februari 2021 heeft vastgesteld. De verbeelding van het ontwerpbestemmingsplan vindt u hier. Hierin staan de locaties van de windturbines. Op basis van de wensen die we hebben opgehaald in de omgeving, hebben we gekozen om de lijnopstelling (waar we van uit gingen in het masterplan) aan te passen naar een clusteropstelling (windturbines opgesteld in een vierkant) waarbij de windturbines verder van de Wezerweg af staan.

Om verstoring van de vluchtactiviteiten op Airport Weeze te voorkomen beveelt het NLR (Nederlands Luncht- en Ruimtevaartcentrum) aan om geen windturbines in het noordelijkste deel van het Energielandgoed te plaatsen. Hiermee is in het masterplan al rekening gehouden. We onderhouden het contact met de DFS (Deutsche Flugsicherung) en de Bezirksregierung Düsseldorf over dit onderwerp.

De exacte hoogte van de zonnepanelen en windturbines is vastgelegd in het definitieve bestemmingsplan dat de gemeenteraad 9 februari 2021 heeft vastgesteld. De regels van het bestemmingsplan vindt u hier. Hierin wordt het volgende benoemd:

De bouwhoogte van zonnepanelen met constructie mag niet meer bedragen dan:

• 1.60 m;
• 2,5 m ter plaatse van de aanduiding ‘specifieke bouwaanduiding - afwijkende bouwhoogte zonnepanelen’
• 10 m ter plaatse van de aanduiding ‘specifieke vorm van bedrijf - innovatieve zone’.

Voor de windturbines geldt:

• De tiphoogte van een windturbine mag niet meer bedragen dan 250 m.

De technieken voor het opslaan van energie zijn volop in ontwikkeling. De opties zijn verkend in de technische en organisatorische verkenning. Voor de economische haalbaarheid is het van belang dat opslag wordt gerealiseerd in combinatie met energieopwekking en/of –verbruik. De haalbaarheid zal naar verwachting verbeteren als de verschillen in de energieprijzen gedurende de dag toenemen. We reserveren nu ruimte voor opslag in het Energielandgoed, zodat we de kansen voor opslag in de toekomst kunnen benutten.

Voor een Energielandgoed van deze omvang is een directe aansluiting op het hoogspanningsnet nodig. De gemeente is vanaf de start van het project met Enexis en TenneT in gesprek over het tijdig realiseren van deze aansluiting. Op 9 september 2019 hebben de Gemeente Bergen, Enexis en TenneT een intentieovereenkomst getekend waarin de partijen hebben vastgelegd de benodigde energie-infrastructuur voor het Energielandgoed Wells Meer tijdig aan te leggen en in werking te stellen.

Enexis gaat samen met TenneT een transformatorstation bouwen op het Energielandgoed Wells Meer aan de westzijde, de zogenaamde innovatieboulevard. Kijk voor de meest actuele informatie op de projectwebsite van Enexis.

Nee, er komt een ondergrondse 150 kV-verbinding. Kijk voor de meest actuele informatie op de projectwebsite van TenneT.

Er loopt een onderzoek naar de mogelijkheden om op het Energielandgoed een pilotinstallatie voor de productie van groene waterstof te realiseren. Een bedrijf dat ervaring heeft in de ontwikkeling en realisatie van groene waterstof heeft hierin interesse. Voorjaar 2022 heeft het bedrijf samen met de gemeente de intentie uitgesproken om de haalbaarheid van dit initiatief te onderzoeken.

Op dit moment verkennen beide partijen de mogelijkheden. Bij een positief resultaat start vervolgens een onderzoek of het project onder andere financieel, planologisch, milieutechnisch en juridisch mogelijk is. Zie ook de Raadsinformatiebrief van april 2022 Samenwerking verkenning pilot waterstof.

In de uitwerking van het werkdocument inrichtingsplan zal het watersysteem nader worden uitgewerkt. Dit gebeurt onder andere door het organiseren van werkateliers met experts zoals hydrologen en ecologen.

De energietransitie is volop in beweging. Nieuwe en verbeterde technieken dienen zich voortdurend aan. We gaan uit van de huidige technieken en de kennis waar we nu over beschikken. Daarom is de ruggengraat van het Energielandgoed zon en wind. Het Energielandgoed is geen statisch gebied, maar wordt ingericht zodat het kan meebewegen met de technische en maatschappelijke ontwikkelingen. Over 15 jaar kan het Energielandgoed er dus anders uitzien dan we nu voorzien. We blijven de technische ontwikkelingen volgen. Als we als gemeente het beheer van het Energielandgoed op ons nemen, zijn we in staat goed te anticiperen op nieuwe ontwikkelingen.

Het masterplan geeft een eerste ruimtelijke uitwerking van de bouwstenen die meegegeven zijn door de gemeenteraad. Energielandgoed Wells Meer wordt meer dan alleen een productielocatie voor duurzame energie. Mede dankzij de omvang van het Wells Meer ontstaat er een Energielandgoed dat naast de energieproductie ook andere functies kan herbergen. We ontwikkelen een landgoed dat door meervoudig ruimtegebruik meerwaarde biedt voor educatie, recreatie en natuur. De Energieboulevard is de hoofdas van het Energielandgoed. De Energieboulevard bestaat uit een strip centrale functies, zoals het bezoekerscentrum, het innovatiecentrum, ruimte voor parkeren, testvelden, en energiegerelateerde voorzieningen. In het werkdocument voorlopig ontwerp wordt dit verder uitgewerkt. Hierin geven we bijvoorbeeld aan waar fiets- en wandelpaden komen te liggen en waar we het bezoekerscentrum gaan bouwen.

Het Energielandgoed moet zo min mogelijk overlast veroorzaken voor de inwoners. Locatie Wells Meer is hierin de meest geschikte locatie, omdat het op ruimte afstand van de woonkernen ligt en voldoende ruimte heeft om in het ontwerp hinder te minimaliseren. Om de gevolgen voor omwonenden in beeld te brengen zijn onderzoeken uitgevoerd. Bij het bestemmingsplan is een milieueffectrapportage opgesteld, waarin de randvoorwaarden voor de inrichting van het Energielandgoed zijn bepaald. Het zijn randvoorwaarden over bijvoorbeeld de minimale afstand tussen woningen en windturbines en het voorkomen van grootschalige bomenkap.

Dat is afhankelijk van waar u woont en wat u onder hinder verstaat. In het gebied tussen de Duitse grens, de Wezerweg, Nationaal Park De Maasduinen en de Kevelaarsedijk wordt het Energielandgoed gerealiseerd. Onze ambitie is om in 2023 te starten met de bouw van Energielandgoed Wells Meer. De bouw van het Energielandgoed zal enkele jaren duren. Omwonenden worden hierbij betrokken met als doel de hinder zoveel mogelijk te beperken.

In de plannen is een bezoekerscentrum en innovatiecentrum opgenomen. Hierdoor zal het aantal verkeersbewegingen naar het plangebied toenemen. Er is een verkeersonderzoek uitgevoerd naar wat de invloed hiervan zal zijn op de verkeerssituatie op de Wezerweg en de Veenweg. Verwacht wordt dat de doorstroming en de verkeersveiligheid op de Wezerweg en de Veenweg niet in het geding komen. In de regels van het bestemmingsplan is een maximum aan auto’s die het Energielandgoed jaarlijks mogen bezoeken opgenomen, zodat het verkeer op een veilige wijze kan worden afgewikkeld op het bestaande wegennet.

Windturbines, zonnepanelen en andere objecten hebben invloed op natuur en dieren. Daar wordt rekening mee gehouden. De flora- en faunawetgeving stelt daar ook voorwaarden aan. Om de gevolgen voor natuur en dieren in beeld te brengen, zijn er natuur- en veldonderzoeken uitgevoerd. In het opgestelde milieueffectenrapport, zijn de milieueffecten in kaart gebracht en de randvoorwaarden voor de inrichting van het Energielandgoed bepaald. Bijvoorbeeld dat de ontwikkeling niet plaats mag vinden in Natura 2000-gebied en provinciaal beschermde gebieden. Daarmee wordt effect op natuur en dieren geminimaliseerd.

Ja, er gaat landbouwgrond verloren. Uit de haalbaarheidsstudie blijkt dat de locatie Wells Meer uitstekend geschikt is voor een grootschalig Energielandgoed. Door de grootschalige opwekking op één locatie te concentreren, kunnen andere waardevolle en/of kwetsbare gebieden zoals Nationaal Park De Maasduinen, bespaard blijven. De grondoppervlakte in het Energielandgoed wordt zoveel mogelijk voor meer dan één doel gebruikt. Streven is dat er zo min mogelijk landbouwgronden verloren gaan, ook wordt onderzocht of agrarisch medegebruik mogelijk is.

We zien kansen voor innovatie wat een positieve impuls zal geven aan het gebied en de regio. Hierbij denken we aan kansen in de agrofoodbusiness en voor innovatieve ondernemers. Het Energielandgoed Wells Meer biedt ook vele kansen voor inwoners, bedrijven en instellingen uit het gebied Tuindorp zelf. Een uniek project waarbij participatie centraal staat, samen met inwoners, bedrijven en instellingen, van en voor de samenleving, is hierbij de kerngedachte. 

Die kans is er, maar met het vaststellen van het bestemmingsplan door de gemeenteraad in februari 2021 is deze kans erg klein geworden. Een project van deze omvang doorloopt een langdurig traject. Gedurende het vervolgproces kunnen er omstandigheden naar boven komen die leiden tot een project dat niet haalbaar is. Dit kan te maken hebben met onoverbrugbare belemmeringen uit de omgeving (ruimtelijk, milieu, impact, ed.), financiële belemmeringen (bijvoorbeeld geen SDE+ (subsidie duurzame energie) of procedurele belemmeringen.

Voor het risicomanagement gebruikt het projectteam de RISMAN-methode. Deze methode wordt veelvuldig gebruikt bij grootschalige en complexe projecten met veel betrokkenen met uiteenlopende belangen en onzekerheid over kosten en doorlooptijden vanwege planologische procedures. De projectgroep vergadert periodiek. Vast onderdeel van de vergadering is de bespreking van het risicodossier. Aan het eind van elke projectfase vindt een evaluatie en afsluiting van het dossier plaats.

Voor de efficiëntie van zonnepanelen is de zoninstraling relevant (niet het aantal zonne-uren), want dat bepaalt de hoeveelheid energie die op een locatie binnenvalt. Dit wordt gemeten in kJ/cm². De afbeelding laat de zoninstraling in Nederland in 2018 zien. De zoninstraling in de omgeving van Bergen is ongeveer 2,5% lager  dan in Vlissingen. Dit is een verwaarloosbaar klein effect op de opwekpotentie van zonnepanelen in Bergen en heeft geen impact op de financiële haalbaarheid.

Voor windenergie geldt dat dezelfde windmolen significant méér energie zal opwekken langs de kust (of in zee) dan op land. Dit betekent niet dat wind op land een slecht idee is. Voor een windturbine is het vooral belangrijk dat deze ‘blijft draaien’. Zolang de windturbine draait, produceert deze elektriciteit. De meeste turbines draaien vanaf een constante windsnelheid van 3,5 m/s. Het plaatje laat zien dat de windsnelheid in Bergen (op 100 meter hoogte) gemiddeld iets lager is dan 7,0 m/s. De windsnelheid wordt groter, naarmate je hoger gaat. Zo kun je bijvoorbeeld stellen dat een nieuwe, hogere windmolen in Bergen alsnog meer stroom opwekt dan een bestaande, lagere windmolen in Zeeland.

In de periode april 2021 tot juni 2022 heeft een gespecialiseerd bureau een windmeetcampagne uitgevoerd op het Energielandgoed. Hierbij werden met behulp van lasertechnologie (een LIDAR Wind Cube apparaat) windsnelheden op verschillende hoogten gemeten. Uit het onderzoek blijkt dat de eerder berekende verwachtingen juist zijn.

Windturbines zijn van doorgaans gemaakt van staal, dat bestendig is tegen alle weersomstandigheden. De turbines zijn voorzien van een voorziening die er voor zorgt dat bij te hoge windsnelheden het draaien van de bladen automatisch stopt. De zonnepanelen zijn zo gemaakt dat ze sterke windvlagen kunnen opvangen en ze beschikken over een speciale coating die ze bestendig maakt tegen hagelbuien. 

De totale investering voor het gehele project wordt op dit moment geschat op circa € 207 miljoen. Uit gesprekken met onder andere BNG Bank blijkt dat er ongeveer 15-20% eigen vermogen nodig is. De resterende 80-85% kan worden gefinancierd met vreemd vermogen (projectfinanciering). Eigen vermogen bestaat uit eigen geïnvesteerd geld, dat naast geld van de Gemeente Bergen zelf ook van inwoners of buurtgemeenten kan zijn. Op 23 juni 2021 hebben de gemeenten Venray, Mook en Middelaar en Gennep een intentieverklaring getekend waarin ze hun interesse uit hebben gesproken om samen ca. €10 miljoen euro mee te investeren in Energielandgoed Wells Meer.

Gemeente Bergen heeft tot op heden ongeveer € 3 miljoen geïnvesteerd in voorbereidingskosten. Op 9 februari 2021 heeft de gemeenteraad ingestemd met de extra kredietverlening van ongeveer € 2 miljoen voor het Energielandgoed. Het totale bedrag van ongeveer € 5 miljoen euro brengt Gemeente Bergen naar verwachting straks in als investeringskapitaal in de bv van het Energielandgoed.

Als alles volgens plan verloopt, gaat Gemeente Bergen geld aan het project verdienen. Dit geld zal (gedeeltelijk) ten goede komen aan de inwoners van de gemeente. Energielandgoed Wells Meer is van en voor de inwoners van de gemeente Bergen. De inwoners dienen te profiteren van de energieopbrengsten. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden te bedenken, bijvoorbeeld direct doordat inwoners zelf kunnen investeren of via opbrengsten die worden opgenomen in de gemeentebegroting en zo indirect weer terugkomen bij de inwoners. Deze mogelijkheden worden op het moment onderzocht.

Buitenlandse bedrijven investeren in Nederlandse zonneparken. Hierdoor gaat de winst en subsidie van deze projecten soms naar het buitenland in plaats van de mensen in de regio. Als Gemeente Bergen hebben we bewust gekozen om Energielandgoed Wells Meer zelf te ontwikkelen en er – samen met buurgemeenten en bewoners – zelf in te investeren. De investering voor het Energielandgoed wordt gedaan met eigen vermogen van Gemeente Bergen, buurgemeenten en inwoners uit de gemeente. Hiermee komen de opbrengsten van het Energielandgoed ook toe aan de lokale gemeenschap.

Het Energielandgoed Wells Meer is een publiek initiatief van Gemeente Bergen. Het college heeft besloten om na het vaststellen van het bestemmingsplan en het verlenen van de benodigde vergunningen een ontwikkel-bv op te richten die het Energielandgoed verder ontwikkelt. Gemeente Bergen blijft zeggenschap houden in de bv. De eerste periode is Gemeente Bergen de enige aandeelhouder. Wanneer er meer eigen vermogen nodig is, kunnen buurgemeenten toetreden. Op 23 juni 2021 hebben de gemeenten Venray, Mook en Middelaar en Gennep een intentieverklaring getekend waarin ze hun interesse uit hebben gesproken om mee te investeren in Energielandgoed Wells Meer. Het is voorzien dat ook na de toetreding van de buurgemeenten de Gemeente Bergen controle houdt over de ontwikkel-bv. Een logische verhouding lijkt dat de overheden samen voor 50% participeren in de bv en inwoners de kans krijgen om voor de andere 50% te participeren. De precieze verhouding moet echter nog verder worden uitgezocht.

In principe is de haalbaarheid van het Energielandgoed Wells Meer niet afhankelijk van de economische wisselingen. Het Energielandgoed levert namelijk elektriciteit aan het hoogspanningsnet voor vooraf bepaalde prijzen. Maar het blijft lastig in te schatten wat de effecten zijn op de middellange termijn voor de prijzen en levering van de zonnepanelen, windturbines en overige voorzieningen. In de businesscase van het Energielandgoed zijn verschillende optimalisatie-opties opgenomen, afhankelijk van de marktontwikkelingen (technisch en financieel) kunnen die benut worden.

We worden nog steeds benaderd door diverse marktpartijen die willen investeren in het Energielandgoed. Vooralsnog zijn we hier niet op in gegaan, omdat wij onze inwoners en buurgemeenten eerst de kans willen geven om met ons mee te investeren en profiteren. Zo blijven de opbrengsten uit het Energielandgoed in de omgeving.

De totale investering voor het Energielandgoed wordt geschat op circa € 207 miljoen. We gaan er nu van uit dat ongeveer 15-20% van de investering, ongeveer 30 miljoen, wordt gedaan met eigen vermogen. De gemeenteraad heeft tot nu toe ongeveer € 5 miljoen beschikbaar gesteld voor planontwikkeling en de rest wordt ingebracht met extra eigen vermogen van regiogemeenten en inwoners van de gemeente Bergen. Het overige deel wordt gefinancierd met vreemd vermogen. Energielandgoed Wells Meer leent dit geld en betaalt rente hierover. We zijn hiervoor in gesprek verschillende Nederlandse banken waaronder de BNG. Op dit moment wordt onderzocht op welke manier we de financiële organisatie gaan inrichten. We laten ons hierover door externe adviseurs inlichten.

Meer informatie kunt u lezen op de projectwebsite van Enexis.

Meer informatie staat op de projectwebsite van TenneT.